Τι αέρα αναπνέουμε;

Στεκόμαστε μπροστά σε ένα σταυροδρόμι, ανάμεσα στη στροφή της αυτοκινητοβιομηχανίας προς την ηλεκτροκίνηση από την μία και την αυστηριοποίηση της νομοθεσίας για τους ρύπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την άλλη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), το 95% του πληθυσμού του πλανήτη μας αναπνέει κακής ποιότητας αέρα (ξεπερνά τα αποδεκτά όρια αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5).

Το ποσοστό είναι συγκλονιστικό και αποτέλεσμα χωρίς καμία αμφιβολία της ανθρώπινης δραστηριότητας πάνω στον πλανήτη Γη. Μπορούμε όμως να δαιμονοποιούμε κάποιον κλάδο αποκλειστικά (π.χ. τη βιομηχανία γενικότερα ή την αυτοκινητοβιομηχανία ειδικότερα);

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του 2018 των ινστιτούτων HEI (Health Effects Institute) και IHME (Institute for Health Metrics and Evaluation) για την ποιότητα της ατμόσφαιρας στον πλανήτη, οι αιτίες διαφέρουν από ήπειρο σε ήπειρο και από περιοχή σε περιοχή. Στην Αφρική π.χ., όπου καταγράφονται οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων (στο Νίγηρα 204 µg/m3 ή στο Καμερούν 140 µg/m3), κύρια αιτία για την υποβάθμιση της ατμόσφαιρας είναι η καύση ξύλων, κάρβουνων και άλλων υλικών στις οικίες ή η καύση γεωργικών εκτάσεων ή δασών. Από την άλλη, στη Μέση Ανατολή (στη Σαουδική Αραβία 188 µg/m3 ή στο Κατάρ 148 µg/m3) κύρια αιτία είναι η σκόνη στην ατμόσφαιρα.

Υπολογίζεται ότι η έκθεση σε PM2.5 το 2016 ευθύνεται για 4,1 εκατ. θανάτους και 106 εκατ. χαμένα χρόνια ζωής (DALY) παγκοσμίως! Περισσότεροι από τους μισούς αυτούς θανάτους καταγράφηκαν συνδυαστικά στις δύο πολυπληθέστερες χώρες, την Κίνα (26%) και την Ινδία (25%). Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τους πρόωρους θανάτους στην Κίνα το έχει ο βιομηχανικός τομέας, ενώ στην Ινδία το καύσιμο βιομάζας στις οικίες. Οι μεταφορές έχουν ένα σημαντικό μερίδιο στην Κίνα, μικρό όμως στην Ινδία, όπου κυκλοφορούν σαφώς λιγότερα οχήματα.

Η κατάσταση στην Ευρώπη είναι σαφώς καλύτερη, παρά την αυξημένη ανθρώπινη δραστηριότητα, με τις χαμηλότερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 (≤ 8 µg/m3) να καταγράφονται στη Φινλανδία, τη Σουηδία και την Εσθονία. Σημαίνει άραγε αυτό ότι όλα βαίνουν καλώς στην ευρωπαϊκή ήπειρο; Σαφώς και όχι.

Νομοθέτες και επιστήμονες οφείλουν να συνεργαστούν ώστε να διαμορφώσουν έναν ασφαλή «δρόμο» προστασίας της ατμόσφαιρας. Οι πρώτοι να θέσουν αυστηρά μεν, ρεαλιστικά δε όρια για τις εκπομπές ρύπων, οι δεύτεροι να επιταχύνουν τις διαδικασίες εξέλιξης της τεχνολογίας. Η στροφή προς την ηλεκτροκίνηση είναι οριστική και δεν μπορεί να γίνει... αναστροφή. Είναι σημαντικό παράλληλα η ηλεκτρική ενέργεια να παράγεται από ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), ώστε να μην μεταφέρουμε απλά την εκπομπή ρύπων από την εξάτμιση του αυτοκινήτου μας στην καμινάδα κάποιου εργοστασίου.