Ayrton Senna: Το ταλέντο, η καριέρα, η συνάντησή μας

Ο Ayrton Senna, που γεννήθηκε το 1960 σαν σήμερα, 21 Μαρτίου, θεωρείται ο καλύτερος οδηγός όλων των εποχών. Όχι επειδή το λέμε εμείς, αλλά επειδή το λένε οι υπόλοιποι οδηγοί της εποχής του και όχι μόνο. Στα χαρτιά υπάρχουν πιο επιτυχημένοι, με περισσότερα Πρωταθλήματα, συμμετοχές και pole positions, όμως στην πραγματικότητα ο Senna είχε κάτι καθηλωτικά μοναδικό. Μια τεράστια πνευματική δύναμη, την οποία όσο κι αν φαίνεται απίστευτο μπορούσε να νιώσει κάποιος δίπλα του.

Το φαινόμενο Ayrton Senna

Η διαφορά του Senna από τους υπόλοιπους κορυφαίους οδηγούς δεν ήταν άλλη από το μυαλό του. Ήταν ευφυέστατος και απολύτως αφοσιωμένος στο επάγγελμα που είχε επιλέξει. Είχε ανακαλύψει την τεράστια δύναμη που μπορεί να αντλήσει κάποιος από την αυτοσυγκέντρωση και τη χρησιμοποιούσε στο έπακρο. Ασκούσε το μυαλό του όσο έντονα ασκούσε και το σώμα του. Πλάνα από την εξαντλητική γυμναστική που έκανε κατά τη διάρκεια διακοπών στη γενέτειρα του, το Sao Paulo, με την επίβλεψη του κορυφαίου προπονητή Nuno Cobra υπάρχουν σχεδόν σε κάθε αφιέρωμα για τον Βραζιλιάνο. Έτρεχε 20 χιλιόμετρα την ημέρα, έκανε ασκήσεις ενδυνάμωσης και μετά, για να «ξεκουραστεί» έκανε jet ski, θαλάσσιο σκι και άλλα σπορ. Ήταν βαθύτατα θρησκευόμενος και δεν δίσταζε να μιλά πολύ συχνά για τον Θεό και τη σχέση που είχε μαζί του. Μάλιστα λέγεται ότι είχε πάντα μαζί του την Αγία Γραφή, μέσα στον χαρακτηριστικό χαρτοφύλακα που κρατούσε.

Ο Ayrton Senna μπορούσε να οδηγήσει τα αυτοκίνητα πέρα από τα όρια τους, βρίσκοντας τρόπους να κερδίζει δέκατα του δευτερολέπτου σε σημεία που μόνο με την τηλεμετρία αποκαλύπτονταν. Όμως εκεί που το άστρο του έλαμπε πιο φωτεινό από οπουδήποτε αλλού ήταν στη βροχή. Είχε έναν μοναδικό τρόπο να βρίσκει πρόσφυση και να πιέζει το αυτοκίνητο στα όρια του, όταν «άνοιγαν οι ουρανοί» και οι υπόλοιποι οδηγοί προβληματίζονταν.

Δείτε τον πρώτο γύρο στην πίστα του Donington Park το 1993, όπου έφτασε από την πέμπτη θέση στην πρώτη, προσπερνώντας αριστοτεχνικά τους κορυφαίους συναθλητές του υπό βροχή.

Η αρχή

Παρότι η οικογένεια Da Silva (Senna ήταν το πατρικό όνομα της μητέρας του) ήταν πολύ ευκατάστατη, ο δρόμος του μεσαίου παιδιού τους προς την κορυφή της Formula 1 δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Άρχισε να οδηγεί καρτ όταν ήταν μόλις τεσσάρων ετών και η συνεχώς ανοδική πορεία του, τον έφερε μόλις ενηλικιώθηκε στην Ευρώπη, το μέρος που μπορούσε να του δώσει την ευκαιρία να προχωρήσει την καριέρα του.

Ο Ayrton άφησε οικογένεια και φίλους στην πατρίδα και εγκαταστάθηκε στην Αγγλία για να συμμετάσχει αρχικά σε αγώνες καρτ και στη συνέχεια να μεταπηδήσει στη Formula Ford 1.600 και 2000 πριν πάει στη Formula 3 και τελικά στο Βασιλιά των αγώνων πίστας, τη Formula 1. Η ειρωνεία είναι ότι το πρώτο αυτοκίνητο της Formula 1 που οδήγησε σε ιδιωτική δοκιμή ο Senna ήταν αυτό της ομάδας του Frank Williams, το καλοκαίρι του 1983. Και παρά το γεγονός ότι ακολούθησαν αντίστοιχες δοκιμές γνωριμίας με τη McLaren την Toleman και την Brabham, εκείνος ήθελε διακαώς να ενταχθεί στην ομάδα του Williams. Η οποία όμως δεν ήταν διατεθειμένη να ρισκάρει με έναν μη έμπειρο οδηγό, παρότι ο νεαρός Βραζιλιάνος είχε ξεχωρίσει όπου είχε συμμετάσχει.

Επική στιγμή στην καριέρα του Senna ήταν η νίκη του το 1991 στην πατρίδα του, στην πίστα του Interlagos όταν έμεινε μόνο με την 6η ταχύτητα στο κιβώτιο ταχυτήτων.

Έτσι ο Senna έκανε το ντεμπούτο του στη Formula 1 με την Toleman-Hart. Έντεκα χρόνια αργότερα και αφού πέρασε από τη Lotus και τη McLaren, με την οποία κέρδισε τους τρείς τίτλους του, πήρε το πολυπόθητο συμβόλαιο με την ομάδα του Frank Williams που όμως ήταν το τελευταίο για τον Ayrton Senna…

«Tricampao»

Στα 10 χρόνια που συμμετείχε στη Formula 1 το όνομα του «Tricampao» (τρείς φορές Πρωταθλητή στα Βραζιλιάνικα) πρωταγωνιστούσε συνεχώς σε πολύ θετικά αλλά και πολύ αρνητικά σχόλια. Αντίθετα με την ήρεμη, σχεδόν αγγελική, baby face φυσιογνωμία, το αγωνιστικό στυλ του Senna ήταν επιθετικό και αδίστακτο. Ο άνθρωπος που δάκρυζε δημόσια όταν μιλούσε για την πατρίδα και την οικογένεια του, μέσα στο κοκπιτ μεταμορφωνόταν σε ψυχρό εκτελεστή. Γνώριζε την θέση και την αξία του και μονίμως διεκδικούσε κάτι καλύτερο, πολλές φορές με αμφιλεγόμενο τρόπο.

Αυτό εξόργιζε την ηγεσία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αυτοκινήτου (FIA) και τον Γάλλο πρόεδρο Jean Marie Balestre, ο οποίος ήταν ένας πολύ δύσκολος άνθρωπος που δεν αγαπούσε τον διάλογο ενώ παράλληλα έτρεφε μια ιδιαίτερη συμπάθεια στον Alain Prost, συμπατριώτη του και πολλάκις αντίδικο του Senna σε έντονα περιστατικά. Όμως αυτές οι επικές κόντρες μεταξύ Senna και Prost έφεραν μεγάλο ενδιαφέρον και πολλά χρήματα στο σπορ, κάτι που ενδεχομένως έχει συμβάλει ακόμα και στην θέση που βρίσκεται σήμερα η Formula 1. Από την άλλη οι κόντρες του Senna με την FIA και την «πολιτική» της όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, καθώς περνούσαν τα χρόνια αφορούσαν περισσότερο στην ασφάλεια των αγώνων και των οδηγών. Σε κάθε ατύχημα ο Βραζιλιάνος έσπευδε να δει τον χώρο και να καταλάβει τί πήγε στραβά ώστε να προσπαθήσει να αποτρέψει μια επανάληψη.

Δείτε υλικό από τις 6 νίκες του Senna στο Μονακό, ρεκόρ που κατέχει μέχρι και σήμερα.

To 1994 οι τεχνικοί κανονισμοί στη Formula 1 έκαναν ένα τεράστιο βήμα πίσω. Τα προηγούμενα δύο χρόνια η Williams είχε εξελίξει μια ενεργή ανάρτηση με την οποία διέλυσε τον συναγωνισμό. Με στόχο να μειωθούν οι διαφορές μεταξύ των ομάδων και να αυξηθεί το θέαμα η FIA απαγόρευσε ξαφνικά όλα τα ηλεκτρονικά βοηθήματα και στένεψε το πλάτος των ελαστικών με αποτέλεσμα τα αυτοκίνητα να γίνουν επικίνδυνα μη μπορώντας να «βάλουν στο δρόμο» τη δύναμη τους. Ο Senna το επεσήμανε αμέσως σε όλες τις συνεντεύξεις του. Αλλά ήταν διψασμένος για νίκη και σε καταπληκτική κατάσταση σωματικά και πνευματικά. Στους πρώτους δύο αγώνες του 1994 κέρδισε (με πολύ κόπο) την πρώτη θέση στην εκκίνηση αλλά δεν τερμάτισε. Η πίεση είχε πέσει πια στο Grand Prix του San Marino, στην πίστα της Imola.

Ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία

Την Πρωτομαγιά του 1994, μια ημέρα μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του Αυστριακού Roland Ratzenberger και δύο ημέρες μετά την τρομακτική έξοδο του Βραζιλιάνου Rubens Barrichcello, η Williams-Renault του Senna βρισκόταν και πάλι στην πρώτη θέση της εκκίνησης. Τα φώτα της εκκίνησης έσβησαν, ακολούθησε ένα συμβάν που έφερε το αυτοκίνητο ασφαλείας εμπρός από τον Βραζιλιάνο και όταν ο αγώνας άρχισε και πάλι η κολώνα του τιμονιού του Senna έσπασε με αποτέλεσμα να μην καταφέρει να στρίψει και να χτυπήσει στον εξωτερικό τοίχο της στροφής Tampourelo με περισσότερα από 300 χλμ./ώρα. Από τη σύγκρουση ένα μικρό εξάρτημα της ανάρτησης αποκολλήθηκε και σε μια απίστευτη στιγμή ατυχίας πέρασε μέσα από τη ζελατίνη του κράνους του Βραζιλιάνου, το πιο ευάλωτο σημείο που θα μπορούσε να βρει, προκαλώντας βαρύτατες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις στον οδηγό. Εγκεφαλικά νεκρός μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στο νοσοκομείο της Μπολόνια όπου άφησε την τελευταία του πνοή το ίδιο απόγευμα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ιταλοί οργανωτές του αγώνα, αναλογιζόμενοι την οικονομική καταστροφή, αποφάσισαν να απομακρύνουν τα λαβωμένα σώματα του Ratzenberger και του Senna όσο το δυνατόν ταχύτερα από τον ευρύτερο χώρο της πίστας γιατί αν υπήρχε εκεί θάνατος, ο αγώνας θα έπρεπε να σταματήσει. Στη δίκη που ακολούθησε ουσιαστικά δεν τιμωρήθηκε κανείς και ίσως σε αυτό συνέβαλε η πρόσκαιρη αμνησία του δεύτερου οδηγού της Williams, Damon Hill ο οποίος απάντησε «Δεν θυμάμαι» σε 6 κρίσιμες ερωτήσεις…

Δείγμα του ανθρώπου Ayrton Senna και όχι του οδηγού μπορέσαμε να δούμε όταν έσωσε τη ζωή του Eric Comas στο Βελγικό Grand Prix το 1992 μέσα στη λαβωμένη Ligier

Η συνάντηση

Το 1993 ήταν μια πολύ δύσκολη χρονιά για τον Senna. Η Ηonda είχε αποσυρθεί από την Formula 1 και η ομάδα της McLaren πάλευε για να ανταποκριθεί στον σκληρό ανταγωνισμό. Εκείνη την εποχή ο Άρης Σταθάκης και η εκπομπή «Από τη θέση του οδηγού» οργάνωσαν μια εκδρομή για να παρακολουθήσουν 50 τηλεθεατές από κοντά το Grand Prix της Βουδαπέστης. Ήταν κάτι που γινόταν για δεύτερη φορά, μετά τη Monza του 1992 και φυσικά δεν υπήρχε καμιά περίπτωση να το χάσω κι ας ήταν «μόνο για μεγάλους». Την παραμονή του αγώνα, εργασιακές υποχρεώσεις μας οδήγησαν σε ένα ξενοδοχείο στην άλλη πλευρά της πόλης και εκεί έγινε κάτι που στιγμάτισε τη ζωή μου.

Μια ολιγόλεπτη συνάντηση του Ayrton Senna με τον πατέρα μου, κατά την οποία στεκόμουν δίπλα τους παρακολουθώντας την κουβέντα και προσπαθώντας να καταλάβω τί ήταν αυτό που ένιωθα να περνά σαν ρεύμα μέσα από τη ραχοκοκαλιά μου. Δεν ήταν μόνο θαυμασμός ή παιδικός ενθουσιασμός. Ήταν κάτι καθηλωτικό που πολλά χρόνια αργότερα έμαθα ότι είχε νιώσει και κάποιος άλλος. Ο Βρετανός σχολιαστής της Formula 1, John Besignano, μιλώντας στο ντοκιμαντέρ «Senna» αναφέρει: «Όταν πλησίαζα το αυτοκίνητο του στο grid ένιωθα μια ανατριχίλα. Μέσα σε αυτό το κοκπιτ υπήρχε μια ενέργεια, μια πνευματική δύναμη που δεν ένιωθες δίπλα σε κανένα άλλο αυτοκίνητο. Ήταν σαν ηλεκτρικό ρεύμα».

Παρότι ήμουν από τους ανθρώπους εκείνους που φορούσαν κιτρινοπράσινα κασκόλ, τυλίγονταν με την Βραζιλιάνικη σημαία και χοροπηδούσαν στους καναπέδες σε κάθε Grand Prix,  εκείνο το βράδυ δεν ζήτησα αυτόγραφο, ούτε έβγαλα φωτογραφία μαζί του. Αποφάσισα απλώς να απολαύσω τη στιγμή, μη γνωρίζοντας ότι δεν θα είχα άλλη ευκαιρία να τον συναντήσω, αφού χάθηκε εννέα μήνες αργότερα.

Η επόμενη ημέρα

Το αποτύπωμα που άφησε πίσω του ο Ayrton Senna μπορεί κάποιος να το διαπιστώσει σε αλλαγές στην ασφάλεια της Formula 1 καθώς και στα εκατομμύρια παιδία που ωφελούνται από τις δράσεις του Instituto Ayrton Senna που διαχειρίζεται η οικογένεια του αδικοχαμένου πιλότου. Το πόσο αγαπητός ήταν είναι ξεκάθαρο αν παρακολουθήσουμε πλάνα από την κηδεία του, κατά την οποία παρέλυσε η Βραζιλία, αλλά και αν κάνουμε μια αναζήτηση στα ντοκιμαντέρ, τα βιβλία και τα βίντεο που έχουν ως πρωταγωνιστή τον Βραζιλιάνο θρύλο.

Αξέχαστη στιγμή οδηγικής ευφυίας από τον Senna ήταν όταν τετ-α-κε και έβαλε όπισθεν εν κινήσει στο Grand Prix της Βαρκελώνης το 1991 για να βγει από το δρόμο των υπολοίπων και να μην γίνει ατύχημα

Ο Senna έφυγε ξαφνικά και άδικα από κοντά μας, ενώ βρισκόταν στην πρώτη θέση ενός Grand Prix, δηλαδή στην φυσική θέση του. Και έτσι θα τον θυμόμαστε για πάντα. Άφθαρτο και στην κορυφή.