Η πανδημία των οδικών ατυχημάτων απέναντι στην πανδημία του κορονοϊού

Με τις κυβερνήσεις, ανάμεσα και η ελληνική, να λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση ενός δεύτερου κύματος του κορονοϊού αλλά και των οικονομικών επιπτώσεων που έχει προκαλέσει, τα μέτρα για την βελτίωση των συνθηκών μετακινήσεων μέσα στις πόλεις αλλά και την προάσπιση της οδικής ασφάλειας γενικότερα ίσως περάσουν σε δεύτερη μοίρα.

Ο Καθηγητής του ΕΜΠ Γιώργος Γιαννής, Διευθυντής του Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μιλά στο GOCAR για τους κινδύνους που ελλοχεύουν και τις προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν. Ο κ. Γιαννής είναι επίσης επικεφαλής της ομάδας των συγκοινωνιολόγων που συμβουλεύουν το Δήμο Αθηναίων, στις πρόσφατες παρεμβάσεις του Μεγάλου Περιπάτου.

Tι θεωρείτε πως είναι πιο σημαντικό για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας: Ο περιορισμός των μετακινήσεων με ιδιωτικά οχήματα; Η βελτίωση της εκπαίδευσης των οδηγών; Ή μήπως η αναβάθμιση της ασφάλειας σε οχήματα και υποδομές;

Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η αύξηση των μετακινήσεων με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς αλλά και με ήπιους τρόπους μετακίνησης (πεζοί, ποδήλατο) οδηγούν σε ιδιαίτερα σημαντική μείωση των ατυχημάτων, πέραν της συνεισφοράς της στη μείωση της συμφόρησης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Κατά συνέπεια, οι πολιτικές περιορισμού των μετακινήσεων με ιδιωτικά οχήματα (επιβατικά και μοτοσυκλέτες) και η αντικατάστασή τους από τρόπους μετακίνησης χαμηλότερων ταχυτήτων είναι συχνά αποτελεσματικότερες από την εκπαίδευση των οδηγών ή τη βελτίωση των οχημάτων και των υποδομών.

Έχουν πια αρθεί όλοι οι περιορισμοί στις μετακινήσεις που ίσχυαν λόγω της πανδημίας. Πώς θα διατηρηθούν σε χαμηλά επίπεδα τα τροχαία ατυχήματα τώρα που κυκλοφορούν περισσότερα οχήματα στους δρόμους;

Μετά την άρση των περιορισμών κυκλοφορίας λόγω της πανδημίας δεν είναι δεδομένο ότι τα οδικά ατυχήματα θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα. Ήδη την πρώτη περίοδο επανόδου αυξήθηκαν σημαντικά τα οδικά ατυχήματα λόγω των υψηλότερων ταχυτήτων, της αύξησης χρήσης ΙΧ και της μείωσης των ελέγχων της Τροχαίας. Ειδικά στις ειδικές συνθήκες συμπεριφοράς λόγω της πανδημίας, είναι απαραίτητο οι πολίτες και οι Πολιτεία να εντείνουν τις προσπάθειες για καλύτερη συμπεριφορά οδήγησης, με έμφαση στους πέντε σημαντικότερους παράγοντες πρόκλησης ατυχημάτων στην Ελλάδα και διεθνώς: ακατάλληλη ταχύτητα, απόσπαση προσοχής λόγω χρήσης κινητού τηλεφώνου, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, μη χρήση ζώνης και κράνους.

Με δεδομένη την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στα αυτοκίνητα (π.χ. αυτόνομο φρενάρισμα), μήπως τα μικρότερα όρια ταχύτητας μέσα και γύρω από τις πόλεις δεν είναι απαραίτητα;

Η ακατάλληλη ταχύτητα αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα πρόκλησης ατυχημάτων παγκοσμίως και ιδιαίτερα στην Ελλάδα (αποδεικνύεται από τον υψηλό αριθμό ατυχημάτων ενός οχήματος). Μάλιστα εντός των πόλεων, η ακατάλληλη ταχύτητα των οχημάτων ευθύνεται για τον υψηλό αριθμό ατυχημάτων με ευάλωτους χρήστες της οδού: πεζούς, ποδηλάτες, μοτοσυκλετιστές. Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στις τεχνολογίες ενεργητικής και παθητικής ασφάλειας των οχημάτων, η μείωση του ορίου ταχύτητας στις κατοικημένες περιοχές (για όλα τα οχήματα συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών ποδηλάτων, πατινιών και μοτοσυκλετών) αποτελεί πολιτική πρώτης προτεραιότητας σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, ειδικά στις ημέρες μας όπου ο αριθμός των πεζών και ποδηλατών στις πόλεις αυξάνεται συνεχώς.

Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι λόγω των αυξημένων κυκλοφοριακών φόρτων στις πόλεις, η επιρροή των χαμηλότερων ορίων ταχύτητας έχει πολύ μικρή επιρροή στους χρόνους διαδρομής των μετακινουμένων. Δηλαδή πετυχαίνουμε σημαντική βελτίωση της ασφάλειας με πολύ μικρό κόστος στο χρόνο μετακίνησης.

Μήπως η ανάγκη για ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας έχει αρνητική επίδραση στην αστυνόμευση όσον αφορά τις τροχαίες παραβάσεις; Μήπως ο αναγκαίος προϋπολογισμός για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας περιοριστεί;

Είναι αλήθεια, ότι οι σημερινές προτεραιότητες σε προσπάθειες και προϋπολογισμούς επικεντρώνονται ορθώς στην αντιμετώπιση της πανδημίας με αποτέλεσμα σημαντικά κοινωνικά προβλήματα όπως τα οδικά τροχαία ατυχήματα να μην αντιμετωπίζονται όπως πρέπει. Ελλοχεύει σημαντικός κίνδυνος, και η αστυνόμευση της σωστής συμπεριφοράς οδήγησης αλλά και η συντήρηση και οι βελτιώσεις στην υποδομή του αστικού και υπεραστικού οδικού δικτύου να παραμεληθούν με αποτέλεσμα την αύξηση των ατυχημάτων και των αντίστοιχων θυμάτων τους. Ήδη τα στατιστικά στοιχεία ατυχημάτων μετά την άρση των περιορισμών της πανδημίας επιβεβαιώνουν αύξηση των ταχυτήτων κυκλοφορίας και των οδικών ατυχημάτων.

Η πανδημία των οδικών ατυχημάτων (με 1,35 εκατομμύρια νεκρούς και περισσότερους από 50 εκατομμύρια τραυματίες ετησίως) είναι ευθέως συγκρίσιμη με την πανδημία του κορονοϊού, παρόλα αυτά τα μέτρα οδικής ασφάλειας ποτέ δεν αποτέλεσαν σημαντική προτεραιότητα των αρχών και ποτέ δεν έτυχαν της γενικευμένης αποδοχής των πολιτών. Είναι κατά συνέπεια απαραίτητη μια θεμελιώδης αλλαγή στην αντιμετώπιση της πανδημίας των οδικών ατυχημάτων και οι κάθε είδους προσπάθειες της Πολιτείας και των πολιτών για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας να εντατικοποιηθούν.

Στην αντιμετώπιση του κορονοϊού, είδαμε τις χώρες να αντιδρούν διαφορετικά, βασιζόμενες σε διαφορετικά δεδομένα και αναλύσεις. Άλλες αντέδρασαν πιο γρήγορα, άλλες πιο αργά, άλλες έλαβαν πιο αυστηρά μέτρα, άλλες πιο χαλαρά. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι στο θέμα της οδικής ασφάλειας θα υπάρξει μία συντονισμένη δράση;

Η εμπειρία των τελευταίων 30 ετών στην Ευρώπη έχει καταδείξει ότι η σωστή επιστημονική ανάλυση των κατάλληλων δεδομένων οδικών ατυχημάτων οδηγεί σε πιο αποτελεσματικές πολιτικές οδικής ασφάλειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάνει σημαντικές προσπάθειες για συντονισμένες και αποτελεσματικές προσπάθειες αντιμετώπισης όλων των παραγόντων πρόκλησης ατυχημάτων (οδηγός, υποδομή, όχημα). Σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των αποφάσεων για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα και στην Ευρώπη έχει παίξει και το Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με τη συστηματική συλλογή και ανάλυση των επιστημονικών δεδομένων και την πρόταση λύσεων ταιριαστών στις επιμέρους ειδικές συνθήκες.

Όπως στην πανδημία του κορονοϊού, έτσι και στην πανδημία των οδικών ατυχημάτων, οι τρόποι αντιμετώπισης παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα κράτη με αντίστοιχα καλύτερα ή χειρότερα αποτελέσματα. Η διεθνοποίηση των προβλημάτων βοηθά στη διεθνοποίηση και των λύσεων, με αποτέλεσμα η επιστημονική κοινότητα και η Πολιτεία να προσδιορίζουν και να υποστηρίζουν καλύτερα και πιο συντονισμένα τις κατάλληλες επεμβάσεις για τη μείωση των οδικών ατυχημάτων και των θυμάτων τους.