Ηλεκτρικά, υβριδικά ή συμβατικά λεωφορεία για την Αθήνα

Με το βλέμμα στραμμένο στις καθαρότερες μορφές ενέργειας, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας ευρύτερος σχεδιασμός για την αναβάθμιση του δικτύου αστικών συγκοινωνιών της χώρας, με έμφαση στις πιο «απαιτητικές» περιοχές που είναι η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη. Το εκτενές πρόγραμμα αναβάθμισης ενός παλαιότατου στόλου λεωφορείων στην Αθήνα περιλαμβάνει νέες τεχνολογίες που βασίζονται στην ηλεκτροκίνηση, με την επιστημονική κοινότητα ωστόσο να επισημαίνει ότι δεν αρκεί η είσοδος νέων τεχνολογιών για την μετεπιβίβαση του μετακινούμενου από το ΙΧ του στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί ο βέλτιστος περιορισμός του περιβαλλοντικού αποτυπώματος είναι ο σχεδιασμός ενός δικτύου αστικής συγκοινωνίας που να εξυπηρετεί όσο το δυνατόν περισσότερες διαδρομές. Πρόκειται δηλαδή για μια δυναμική διαδικασία, η οποία απαιτεί συνεχείς αναπροσαρμογές.

Στην παρούσα φάση στη χώρα μας δίνεται μεγάλη έμφαση στην είσοδο της ηλεκτροκίνησης στο δίκτυο των αστικών συγκοινωνιών τόσο της Αθήνας όσο και της Θεσσαλονίκης, με τις πρώτες δοκιμαστικές διαδρομές να έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Πληροφορίες αναφέρουν ότι παρά τους περιορισμούς που μπορεί να εμφανίζουν τα πλήρως ηλεκτροκίνητα λεωφορεία, ως προς την αυτονομία τους και τις ανάγκες φόρτισης τόσο σε επίπεδο χρόνου όσο και τόπου, το υπουργείο Υποδομών προσανατολίζονται στην αύξηση του αριθμού των ηλεκτρικών λεωφορείων που προγραμματίζει να προμηθευτεί. 

Στους δρόμους της Αθήνας βρέθηκαν το περασμένο διάστημα συνολικά 5 ηλεκτροκίνητα λεωφορεία, τα οποία πραγματοποίησαν δοκιμαστικά δρομολόγια σε κανονικές συνθήκες, με επιβάτες προκειμένου να διαπιστωθούν οι επιχειρησιακές τους ικανότητες και ανάγκες. 

Η ηλεκτροκίνηση παραμένει αρκετά ακριβή ακόμα - ως προς την αγορά των οχημάτων, παρά τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις - για να αποτελέσει βασικό εργαλείο των συστημάτων αστικών συγκοινωνιών όχι μόνο στη χώρα μας, ενώ εξακολουθεί να παρουσιάζει ορισμένους περιορισμούς. Ωστόσο, πρόκειται για το μοναδικό οδικό μέσο μηδενικών εκπομπών ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου.

 

Η Ευρωπαϊκή εμπειρία

«Σήμερα οι μεγάλες πόλεις φαίνεται ότι προσανατολίζονται προς τα ηλεκτρικά λεωφορεία κυρίως λόγω της αυξημένης ευρωπαϊκής επιδότησης που προσφέρεται. Προσφέρουν μάλιστα μεγαλύτερη αυτονομία στις μεγάλες πόλεις, ενώ βελτιώνουν σημαντικά τα επίπεδα θορύβου στο συγκεκριμένο αστικό περιβάλλον» εξηγεί στο GOCAR ο Μαρσίν Σερεντίνσκι, o Πολωνός επικεφαλής Έρευνας και Τεχνολογίας στο E-BusCompetenceCenter (Κέντρο Επάρκειας Ηλεκτρικών Λεωφορείων) στο Λουξεμβούργο. 

Ωστόσο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων βλέπουμε ότι οι μεγάλες πόλεις στην Ευρώπη επιλέγουν ένα μίγμα ηλεκτρικών και υβριδικών οχημάτων προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες τους και να καμφθεί ο περιορισμός που υπάρχει ως προς τις υποδομές φόρτισης των αμιγώς ηλεκτρικών λεωφορείων. «Η επιλογή της κάθε πόλης αποτελεί έναν συνδυασμό περιβαλλοντικών δεδομένων και πολιτικής, όπως για παράδειγμα η παρουσία τοπικής βιομηχανίας κατασκευής οχημάτων.» υποστηρίζει ο κ. Σερεντίνσκι, ο οποίος εκτιμά ότι θα πρέπει να περιμένουμε λίγο για χάρη της αυτονομίας. «Στην πραγματικότητα θα πρέπει να περιμένουμε 3 έως 4 χρόνια προκειμένου να αποκτήσουν τα ηλεκτρικά λεωφορεία μεγαλύτερη αυτονομία χωρίς ενδιάμεση φόρτιση καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία. Τα υβριδικά λεωφορεία από την άλλη αποτελούν την ιδανική επιλογή, όπως διαπιστώνουμε εμπειρικά, για τις μικρές πόλεις και ειδικότερα για μικρές πόλεις ή χωριά που συνδέονται μεταξύ τους μέσω εθνικού οδικού δικτύου. Η υβριδική τεχνολογία για παράδειγμα επιτρέπει τη χρήση του ηλεκτροκινητήρα εντός του χωριού και την μετάβαση στον κινητήρα θερμικής καύσης για την μεγάλη διαδρομή από χωριό σε χωριό». 

 

Θετική η αποτίμηση της δοκιμαστικής κυκλοφορίας ηλεκτρικών λεωφορείων στην Αθήνα 

Το υπουργείο Υποδομών είχε προχωρήσει σε ανοιχτή πρόσκληση ώστε εταιρείες να προσφέρουν ηλεκτροκίνητα οχήματα για δοκιμές σε δρομολόγια της Αθήνας. Οι δοκιμές ανέδειξαν τις ανάγκες φόρτισης και την επιχειρησιακή ετοιμότητα των οχημάτων στον αστικό ιστό της πόλης, ο οποίος λόγω έντονου κυκλοφοριακού φόρτου και ποικιλίας στη μορφολογία εμφανίζει ιδιαιτερότητες. Τα οχήματα εισήχθησαν με ειδικό καθεστώς παραμονής στη χώρα για μέγιστο διάστημα 64 ημερών. Αναλυτικά, πρόκειται για ηλεκτρικά λεωφορεία των Ytong (από 21/10/20 έως 9/12/20), Solaris (από 27/11/20 έως 9/1/21), BYD (από 31/12/20 έως 23/1/21), Zhong Tong (από 18/3/21 έως 7/4/21) και Irizar (από 6/7/21 έως 28/7/21). Η δοκιμαστική λειτουργία των οχημάτων διεξήχθη στη γραμμή 2 «Ανω Κυψέλη – Παγκράτι – Καισαριανή». Το πρώτο από τα παραπάνω λεωφορεία (Ytong) πραγματοποίησε δοκιμαστικά δρομολόγια και στη διαδρομή «Ομόνοια – Κολυμβητήριο (κυκλική)» του ΟΑΣΑ. Όλα τα ηλεκτρικά λεωφορεία που δοκιμάστηκαν στην Αθήνα ήταν 12 μέτρων, νέας τεχνολογίας τα οποία φόρτιζαν στο αμαξοστάσιο του Ρουφ με το σύστημα της αργής φόρτισης. 

Πληροφορίες αναφέρουν ότι τα προκαταρκτικά αποτελέσματα των δοκιμαστικών δρομολογίων ήταν θετικά τόσο σε επίπεδο αυτονομίας των ηλεκτρικών οχημάτων όσο και σε σχέση με την κατανάλωση. Ειδικότερα, με δεδομένο ότι η διεθνής βιβλιογραφία αλλά και η Ελληνική πραγματικότητα θέλουν τα 150-160 χιλιόμετρα σε ημερήσια βάση να αποτελούν την βάση υπολογισμού των λεωφορείων ανεξαρτήτως τεχνολογίας, φαίνεται πως το σύνολο των ηλεκτρικών λεωφορείων που δοκιμάστηκαν ανταποκρίθηκαν επιτυχώς στις παραπάνω απαιτήσεις.

Στο μεταξύ τόσο οι επιβάτες όσο και οι οδηγοί ανταποκρίθηκαν θετικά στη χρήση των ηλεκτρικών λεωφορείων καθώς για τους μεν επιβάτες ήταν μια ευχάριστη εμπειρία διαδρομής, ενώ οι οδηγοί έκαναν λόγο για εύχρηστα οχήματα. 

 

Περισσότερα ηλεκτρικά θέλει το υπουργείο Υποδομών - Μεταφορών

Η επιτυχημένη δοκιμαστική χρήση των ηλεκτρικών λεωφορείων φαίνεται ότι οδήγησε στην απόφαση για διαφοροποίηση του μείγματος των λεωφορείων που πρόκειται να προμηθευτεί το υπουργείο Υποδομών. O πρώτος διαγωνισμός, που αναμένεται να προκηρυχθεί εντός του τρέχοντος μήνα, αφορά σε 750 λεωφορεία (300 φυσικού αερίου CNG, 300 ηλεκτρικά και 150 diesel), εκ των οποίων τα 550 περίπου θα διοχετευτούν στην Αθήνα και τα 200 στη Θεσσαλονίκη. Ο προϋπολογισμός του έργου κυμαίνεται πέριξ των 350 εκατ. ευρώ.

Σημαντικές αλλαγές ωστόσο φαίνεται ότι αναμένουμε ως προς το δεύτερο σκέλος του διαγωνισμού «μαμούθ», που είναι προγραμματισμένος να «τρέξει» το επόμενο καλοκαίρι. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο διαγωνισμός θα περιλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο ηλεκτρικά λεωφορεία παρά το γεγονός ότι ο αρχικός προγραμματισμός ήθελε μόνο τμήμα της δεύτερης προμήθειας (500 οχήματα) να αποτελείται από ηλεκτροκίνητα οχήματα. 

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο ορίζοντας προκήρυξης της δεύτερης φάσης του διαγωνισμού επιτρέπει την περαιτέρω μελέτη των απαιτούμενων παρεμβάσεων σε επίπεδο υποδομής που θα υποστηρίξουν τη διευρυμένη χρήση των ηλεκτρικών λεωφορείων. Ήδη πραγματοποιούνται συναντήσεις μεταξύ στελεχών του υπουργείου Υποδομών και του ΔΕΔΗΕ (Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας) ώστε να χαρτογραφηθούν οι ανάγκες που θα προκύψουν από την προσθήκη μεγαλύτερου αριθμού ηλεκτρικών λεωφορείων στο στόλο του ΟΑΣΑ, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες ο ΔΕΔΗΕ είναι σε θέση να υποστηρίξει ενεργειακά, τις ανάγκες φόρτισης του αυξημένου στόλου ηλεκτροκίνητων λεωφορείων. 

 

Ποια δρομολόγια θα εκτελούν τα ηλεκτρικά λεωφορεία;

Τα ηλεκτρικά λεωφορεία λόγω περιορισμών στα χιλιόμετρα θα δρομολογηθούν κυρίως στα κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης όπου άλλωστε υπάρχει και η μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο για την ηλεκτροκίνηση περιλαμβάνει πρόβλεψη για τη δημιουργία υποδομών εντός αλλά και εκτός αμαξοστασίων, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η επάρκεια κίνησης των οχημάτων (με εγκατάσταση λ.χ σε αφετηρίες). Αυτό αφορά κυρίως τον δεύτερο διαγωνισμό.

Σε αυτή τη φάση εξετάζονται εκτός από τα ζητήματα ηλεκτροδότησης και το θέμα της διαμόρφωσης της βέλτιστης δυνατής δρομολόγησης των ηλεκτρικών οχημάτων, τα οποία έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες επιχειρησιακού χαρακτήρα. Έτσι αναζητούνται δρομολόγια σε περιοχές με υψηλή περιβαλλοντική επιβάρυνση (ώστε να επωφεληθούν από το περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των νέων ηλεκτρικών λεωφορείων) τα οποία όμως να μπορούν να εκτελούνται σε περιορισμένη σχετικά απόσταση από τα αμαξοστάσια, στα οποία θα επιστρέφουν για φόρτιση. Τα πρώτα ηλεκτρικά λεωφορεία (της α’ φάσης του διαγωνισμού) αναμένεται να κυκλοφορούν στους δρόμους σε 1,5 χρόνο από σήμερα, σύμφωνα με τον έως τώρα σχεδιασμό.