Ζήσαμε 24 ώρες στην Αστυπάλαια: Τι συμβαίνει πραγματικά στο πράσινο νησί

Το γραφικό νησί της Αστυπάλαιας, έχει γίνει ένα πρωτοποριακό εργαστήριο για τις βιώσιμες μεταφορές χάρη σε ένα συνεργατικό έργο μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του ομίλου Volkswagen. Αυτή η φιλόδοξη πρωτοβουλία έχει ως στόχο να μετατρέψει την Αστυπάλαια σε πρότυπο για την ηλεκτρική και συνδεδεμένη κινητικότητα, προωθώντας παράλληλα τις ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας). Με τα μοναδικά χαρακτηριστικά της και έναν πληθυσμό 1.300 κατοίκων, η Αστυπάλαια χρησιμεύει ως ιδανικό πεδίο δοκιμών για καινοτόμες λύσεις μεταφορών.

Το έργο επικεντρώνεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: ηλεκτροκίνηση, έξυπνη κινητικότητα, υποδομές φόρτισης και αυτόνομη οδήγηση. Αυτοί οι πυλώνες αποτελούν τα θεμέλια για τη μετατροπή του νησιού σε πρότυπο πράσινης κινητικότητας. Για να επιτευχθεί αυτό, έχουν εφαρμοστεί σημαντικές αλλαγές, οι οποίες έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής του νησιού. Αν και στο πλάνο του προγράμματος υπάρχει αναφορά σε δοκιμές αυτόνομης οδήγησης, σίγουρα δεν πρόκειται να δούμε κάτι σχετικό σύντομα, αν τελικά δούμε κάτι. Ωστόσο, οι υπόλοιποι τομείς βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη.

Ηλεκτροκίνηση και υποδομή φόρτισης στην Αστυπάλαια

Για να ξεκινήσει η μετάβαση στην ηλεκτρική κινητικότητα, το έργο Smart Sustainable Island επικεντρώθηκε αρχικά στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης υποδομής φόρτισης στην Αστυπάλαια και μετά ξεκίνησαν να καταφθάνουν στο νησί τα διάφορα οχήματα. Επί του παρόντος, το νησί διαθέτει δέκα σταθμούς φόρτισης με δύο υποδοχές ο καθένας, εξασφαλίζοντας άνετη πρόσβαση στη φόρτιση για τους κατοίκους και τους επισκέπτες.

Στο νησί υπάρχει η εκπληκτική αναλογία των 133 κατοίκων/φορτιστή, νούμερο που φέρνει την Αστυπάλαια στην κορυφή της Ευρώπης, πάνω από χώρες με ένθερμη υποστήριξη της ηλεκτροκίνησης όπως η Ολλανδία (194 κάτοικοι/φορτιστή), η Νορβηγία (270 κάτοικοι/φορτιστή) και η Γερμανία (979 κάτοικοι/φορτιστή).

Εκτός από το δημόσιο δίκτυο φόρτισης, ιδιωτικά wallboxes και υποδομές φόρτισης για υπηρεσιακά οχήματα, όπως περιπολικά της αστυνομίας, σκάφη της ακτοφυλακής, ταξί και ένα ασθενοφόρο, έχουν αντικατασταθεί με ηλεκτρικές εναλλακτικές λύσεις.

Δείτε ακόμα: Τιμές ηλεκτρικών αυτοκινήτων: Τα φτηνότερα στην Ελλάδα, με επιδότηση

Ο ρόλος της πολιτείας στον μετασχηματισμό της Αστυπάλαιας

Η μετάβαση στα ηλεκτρικά οχήματα διευκολύνθηκε σημαντικά από τα γενναιόδωρα κυβερνητικά κίνητρα, τα οποία παρέχουν επιδότηση έως και 12.000 ευρώ ανά όχημα. Τα κίνητρα αυτά ενθάρρυναν τους κατοίκους και τις τοπικές επιχειρήσεις να αντικαταστήσουν τα αυτοκίνητά τους, αποκτώντας ηλεκτρικά οχήματα στην θέση εκείνων που χρησιμοποιούσαν κινητήρες εσωτερικής καύσης. Σημαντικό ρόλο παίζει και το γεγονός ότι η Kosmocar προσφέρει κάποια από τα ηλεκτρικά μοντέλα της σε τιμή κόστους ή και χαμηλότερα. Συνδυάζοντας τα παραπάνω και την επιστροφή ΦΠΑ που δικαιούνται από τον νόμο, εταιρείες rent a car μπόρεσαν να αγοράσουν ηλεκτρικά Volkswagen e-Up! με τελικό κόστος... 7.000 ευρώ.

Μία από τις βασικές πτυχές του έργου είναι η ηλεκτροκίνηση. Στην Αστυπάλαια παραδόθηκαν οκτώ ηλεκτρικά οχήματα, μεταξύ των οποίων το πρώτο ηλεκτρικό περιπολικό και ασθενοφόρο στην Ελλάδα. Η κίνηση αυτή έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τους κατοίκους να μεταβούν από τα οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης σε ηλεκτρικά οχήματα, μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και προωθώντας ένα καθαρότερο περιβάλλον.

Ως αποτέλεσμα, σήμερα στο νησί υπάρχουν 84 ηλεκτρικά αυτοκίνητα, με τα 51 από αυτά να ανήκουν σε ιδιώτες, ενώ έχουν γίνει 50 παραγγελίες ακόμα, με την παράδοση των αυτοκινήτων να καθυστερεί λόγω των γενικότερων προβλημάτων που υπάρχουν στους χρόνους παράδοσης των αυτοκινήτων διεθνώς. Δεδομένου του μικρού χρονικού διαστήματος που τρέχει το πρόγραμμα ο αριθμός είναι μεγάλος, καθώς το σύνολο των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στο νησί φτάνει τα 1500 αυτοκίνητα.

Το στοιχείο που προκαλεί μεγαλύτερη εντύπωση από οποιοδήποτε άλλο είναι ότι από την έναρξη του προγράμματος και μετά, το 100% των ταξινομήσεων νέων αυτοκινήτων στην Αστυπάλαια αφορά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, χωρίς να υπάρχει κάποια υποχρεωτικότητα για αυτό. Οι κάτοικοι του νησιού είναι ελεύθεροι να αγοράσουν θερμικά μοντέλα αλλά, όπως φαίνεται, δεν τα θέλουν!

Έξυπνες υπηρεσίες κινητικότητας

Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική μετακίνηση των κατοίκων και των τουριστών, έχει εισαχθεί στην Αστυπάλαια μια σειρά από έξυπνες υπηρεσίες κινητικότητας. Η πιο δημοφιλής με τεράστια διαφορά είναι το Astybus, μια υπηρεσία μεταφοράς κατά παραγγελία που αντικαθιστά την προηγούμενη λεωφορειακή γραμμή, η οποία είχε εντελώς ανεπαρκή κάλυψη, τόσο σε αριθμό δρομολογίων όσο και σε γεωγραφική κάλυψη. Στην υπηρεσία Astybus εντάσσονται Volkswagen ID.Buzz και Volkswagen ID.4, με τον αριθμό των ID.Buzz να ποικίλλει από 3 έως 8, αναλόγως εποχής.

Σε όλο το νησί υπάρχουν 27 προκαθορισμένες στάσεις για χρήση του Astybus. Ο χρήστης που θέλει να μετακινηθεί ανοίγει την εφαρμογή, επιλέγει την στάση που βρίσκεται πιο κοντά του και σε ποια στάση θέλει να πάει. Σε 15 λεπτά το πολύ θα τον έχει παραλάβει ένα ηλεκτρικό όχημα και σε λίγα λεπτά θα είναι στον προορισμό του.

Ένα στοιχείο αντιπροσωπευτικό της επιτυχίας του Astybus είναι ότι σε έναν χρόνο τα οχήματα του προγράμματος διένυσαν συνολικά 211.000 km, εκ των οποίων τα 150.000 έγιναν μέσα σε τρεις μήνες, την τουριστική περίοδο του 2022.

Για όσους προτιμούν εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς, η Astygo προσφέρει υπηρεσίες ride sharing. Η υπηρεσία περιλαμβάνει ηλεκτρικά αυτοκίνητα (μοντέλα ID.3 και ID.4), ηλεκτρικά σκούτερ Seat Mo 125 και ηλεκτρικά ποδήλατα Ducati Scrambler. Οι χρήστες μπορούν να νοικιάσουν αυτά τα οχήματα από 15 σημεία σε όλο το νησί μέσω της εφαρμογής Astymove.

Ευέλικτη τιμολόγηση μέσω του Astymove

Οι υπηρεσίες τιμολογούνται με βάση τον χρόνο χρήσης, με τιμές που κυμαίνονται από 4 cents του ευρώ (0,04 €) ανά λεπτό για τα ποδήλατα έως 29 λεπτά ανά λεπτό για τα αυτοκίνητα, ενώ  υπάρχει και πάγιο τέλος το οποίο εφαρμόζεται με το «ξεκλείδωμα» του οχήματος, το οποίο κυμαίνεται από 3 έως 5 ευρώ. Η διαθεσιμότητα αυτών των υπηρεσιών ωφελεί όχι μόνο τους τουρίστες αλλά και τους κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων των νέων, των ηλικιωμένων και όσων δεν διαθέτουν ιδιωτικό όχημα, οι οποίοι μπορούν να απολαμβάνουν μειωμένες τιμές.

Η προσωπική μας εμπειρία στην Αστυπάλαια

Κατά την 24ωρη παραμονή μας στο νησί χρησιμοποιήσαμε τις υπηρεσίες Astybus και Astygo. Καλέσαμε το Astybus ενώ ήμασταν ακόμα στο κατάλυμα και μέχρι να έρθει περπατήσαμε τα 200 μέτρα που μεσολαβούσαν μέχρι την πλησιέστερη στάση. Σε 13 λεπτά από την στιγμή που κάναμε την κλήση, ένα ID.Buzz ήρθε να μας παραλάβει, και περίπου 3-4 λεπτά αργότερα είχαμε φτάσει στο λιμάνι. Εκεί ξεκλειδώσαμε ένα Volkswagen ID.3 και το πήραμε για να κάνουμε βόλτα σε ένα μεγάλο κομμάτι του νησιού. Όταν η βόλτα τελείωσε το παρκάραμε σε ένα από τα προκαθορισμένα σημεία, το κλειδώσαμε και φύγαμε. Όλα αυτά γίνανε εύκολα, γρήγορα και με μηδενικό κόπο από την πλευρά του χρήστη.

Ενεργός ρόλος στο πρόγραμμα για τους κατοίκους της Αστυπάλαιας

Είναι σημαντικό ότι ο χρήστης δεν ασχολείται ούτε στο ελάχιστο με θέματα όπως η καθαριότητα και η φόρτιση του οποιουδήποτε οχήματος. Αυτό το έργο έχουν αναλάβει οι εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων που δραστηριοποιούνται στο νησί, κατόπιν υπογραφής σχετικών συμβάσεων με την Kosmocar. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι τα οχήματα είναι πάντα φορτισμένα, καθαρά και έχουν δεχτεί την προβλεπόμενη συντήρηση, ενώ την ίδια στιγμή αυτές οι εταιρείες έχουν ένα επιπλέον έσοδο.

Πρέπει να αναφέρουμε ότι το car sharing μέσω του Astygo δεν αντικαθιστά την κλασική ενοικίαση, αλλά έρχεται να ανταποκριθεί στις ανάγκες κάποιου που θέλει να κάνει περιστασιακή χρήση αυτοκινήτου για λίγες ώρες. Δηλαδή το car sharing δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τις εταιρείες ενοικιάσεων, αλλά συμπληρωματικά.

Φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες στη θέση του diesel

Όλα τα παραπάνω συνδυάζονται με στροφή του νησιού στην παραγωγή ρεύματος από ΑΠΕ. Μέχρι το τέλος του 2024 θα είναι έτοιμο ένα φωτοβολταϊκό πάρκο και η τοποθέτηση μιας εγκατάστασης μπαταριών συνολικής χωρητικότητας 9,1 MWh για να ικανοποιούνται οι ανάγκες ηλεκτροδότησης όταν δεν έχει ήλιο. Αυτός ο συνδυασμός θα είναι ικανός να καλύπτει περίπου το 60% των αναγκών του νησιού σε ρεύμα (τον χειμώνα που οι ανάγκες είναι μικρότερες το ποσοστό αναμένεται να ανεβαίνει στο 80%), με το επόμενο βήμα να είναι η τοποθέτηση μιας ανεμογεννήτριας, η τοποθεσία της οποίας έχει ήδη αποφασισθεί και συμφωνηθεί από την τοπική κοινωνία.

Σε περίπου 3 χρόνια από σήμερα τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα αποτελούν ζωτικό κομμάτι του δικτύου ηλεκτρισμού του νησιού, καθώς θα βοηθούν στην εξισορρόπηση της παραγωγής και της ζήτησης μέσω της τεχνολογίας V2G. Με πολύ απλά λόγια, αν υπάρχει περίσσεια ενέργειας (για παράδειγμα το μεσημέρι από τα φωτοβολταϊκά), αυτή η ενέργεια θα αποθηκεύεται στα αυτοκίνητα που είναι συνδεδεμένα σε φορτιστές εκείνη την στιγμή. Αν το βράδυ υπάρχουν μεγάλες ανάγκες και αδειάσει η κεντρική μπαταρία του συστήματος, τότε θα αντλείται ενέργεια από τις μπαταρίες των αυτοκινήτων που είναι συνδεδεμένα στους φορτιστές.

Στην ολοκλήρωση του εξαετούς πλάνου του προγράμματος ο στόχος είναι το νησί να καλύπτει το 100% των αναγκών του σε ρεύμα από ΑΠΕ, με τον σημερινό σταθμό που καίει diesel να παραμένει διαθέσιμος μόνο για λόγους ασφάλειας.

Συμπέρασμα: Ανταποκρίνεται η πραγματικότητα στον «ντόρο»;

Αυτό που είδαμε στην Αστυπάλαια είναι ότι πρόκειται για ένα μέρος που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Το τεράστιο αυτό project έχει βάλει το νησί στον παγκόσμιο χάρτη του τουρισμού, προσφέροντας αυτά που είναι στο επίκεντρο της εποχής μας. Αειφορία και πράσινες λύσεις, σε συνδυασμό με εξυπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου, με την αλλαγή να είναι ήδη ορατή και σε επίπεδο τουριστικής κίνησης. Η σεζόν έχει «μεγαλώσει» και ένα σημαντικό ποσοστό τουριστών φτάνει στο νησί επειδή θέλει να δει το μέρος όπου γίνεται αυτό το ιδιαίτερο και ευρηματικό project.