Υποδομές: Νέοι ορίζοντες και δρόμοι...

Η συνεχής εξέλιξης είναι αυτό που μας καθορίζει σαν ανθρώπους. Οτιδήποτε δημιουργούμε, με το πέρασμα του χρόνου είναι καταδικασμένο στην εξέλιξη ή την εξαφάνιση. Αν κάτι μείνει στάσιμο θα πάψει να υπάρχει. Το ίδιο ισχύει για όλα όσα σχετίζονται με εμάς, είτε μιλάμε για εργαλεία, είτε για αυτοκίνητα, είτε για σπίτια, είτε για πόλεις ολόκληρες. Κάπως έτσι βρεθήκαμε όλοι να κρατάμε σήμερα από ένα smartphone στα χέρια και με τον ίδιο τρόπο αύριο θα ζούμε σε μία «έξυπνη πόλη»… 

Τι εστί όμως «έξυπνη» πόλη ή smart city;

Έξυπνη πόλη μπορεί να θεωρείτε αυτή που στοχεύει στην ευημερία όσων μερών την πλαισιώνουν. Είτε πρόκειται για τους κατοίκους, είτε για τις επιχειρήσεις, είτε για όσους την επισκέπτονται, είτε για οτιδήποτε άλλο υπάρχει ανάμεσα, όλοι αυτοί εάν βρίσκονται σε μία έξυπνη πόλη επωφελούνται από ψηφιακές υπηρεσίες που έχουν ως μοναδικό στόχο την διευκόλυνση της διαβίωσης και την βελτιστοποίηση της ποιότητας ζωής. Αυτές οι έξυπνες υπηρεσίες μπορεί να αφορούν πληθώρα τομέων. Να συμβάλουν στην καλύτερη διαχείριση των πόρων, όπως η ενέργεια ή το νερό, στην παρακολούθηση και τη μείωση της τοπικής κυκλοφορίας και της ρύπανσης ή στο έργο για πιο πράσινους τρόπους φωτισμού και θέρμανσης των κτιρίων. Μπορούν επίσης να σημαίνουν μια πιο διαδραστική και ανταποκρινόμενη διοίκηση των πόλεων, με τους πολίτες να έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων και τη χάραξη πολιτικής, αλλά και στους ασφαλέστερους δημόσιους χώρους ή την κάλυψη των αναγκών του ηλικιωμένου πληθυσμού και των ατόμων με αναπηρία.

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα έχουμε ήδη 5 πόλεις που έχουν αξιοποιήσει τις νέες τεχνολογίες και έχουν κερδίσει τον παραπάνω τίτλο. Ανάμεσα τους βρίσκονται τα Ιωάννινα, η Βέροια, τα Τρίκαλα, η Λάρισα και το Ηράκλειο Κρήτης. Σε αυτές τις τοποθεσίες μπορούμε να δούμε σε πραγματικό χρόνο πως είναι η ζωή σε μία «έξυπνη» πόλη και τι αλλάζει. Ουσιαστικά έχουμε μία ευκολότερη και ταχύτερη σε ρυθμό ζωή, χωρίς να κουράζει. Αντιθέτως, με την τεχνολογία και τις ψηφιακές υπηρεσίες σαν σύμμαχο, αυτού του είδους τα αστικά κέντρα χαρίζουν νέες δυνατότητες στους κατοίκους, σε πληθώρα πτυχών της καθημερινότητας τους, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνουν και την ποιότητα διαβίωσης. Ο αυτοματισμός γίνεται σημαντικό κομμάτι σε πληθώρα εργασιών, ενώ αυτή η συρροή πληροφοριών στις οποίες έχουν πρόσβαση οι πολίτες, έρχεται μέσα από την συλλογή τεράστιου όγκου δεδομένων, στοιχείων και στατιστικών. Και αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την διευκόλυνση σε απλές υπηρεσίες όπως η πληρωμή λογαριασμών ή το κλείσιμο κάποιου ραντεβού, έως και τον έλεγχο της ίδιας της κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο με στόχο την ελαχιστοποίηση της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Και μιας και αναφερθήκαμε στο κομμάτι της κυκλοφορίας, οι δρόμοι φυσικά αποτελούν πολύ σημαντικό τομέα στην ποιότητα ζωής. Από τα στενά των αστικών κέντρων έως και τους εθνικούς αυτοκινητόδρομους. 

Πώς θα διαμορφωθούν οι κεντρικές αρτηρίες

Με την εξέλιξη να αποτελεί κομμάτι σε οτιδήποτε έχει σχέση με τον άνθρωπο, η ποιότητα και η διαμόρφωση των δρόμων στους οποίους κυκλοφορούμε προφανώς και επηρεάζονται. Όσον αφορά τους αυτοκινητόδρομους, και συγκεκριμένα στην Ελλάδα, το δίκτυο αναμένεται να επεκταθεί σε πολλές περιοχές της επικράτειας, ενώ δεν θα λείπει και η τοποθέτηση ηλεκτρονικών διοδίων. Οι αυτοματισμοί που αναφέρουμε παραπάνω θα κάνουν την εμφάνιση τους και εδώ, όπως συμβαίνει ήδη άλλωστε με τα αυτόματα ταμία στις εθνικές οδούς. Από εκεί και πέρα, το οδικό δίκτυο θα λειτουργεί με έξυπνα συστήματα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που θα δίνουν προτεραιότητα στο περιβάλλον και την διαφύλαξη του, ενώ θα πληθύνουν σημαντικά τα σημεία φόρτισης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, σε όλο το μήκος του δικτύου. Ουσιαστικά, θα έχουμε να κάνουμε με «έξυπνους» αυτοκινητόδρομους, με τις πρώτες υλοποιήσεις ήδη να εφαρμόζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ολυμπία Οδός με το σύστημα που χρησιμοποιεί την υγρασία του αέρα για να την μετατρέψει σε νερό προς χρήση. Στο μέλλον κάτι άλλο που θα περάσει από την θεωρία στην πράξη είναι ο έλεγχος γεφυρών και σηράγγων από συστήματα που θα λειτουργούν κυρίως προληπτικά και θα μπορούν να διαγνώσουν βλάβες, διαρροές ή φθορές στις υποδομές, αλλά και να ειδοποιούν τους χρήστες σε περίπτωση ατυχημάτων. Γενικότερος στόχος θα είναι η μείωση του αρνητικού περιβαλλοντικού αντίκτυπου, μιας και η κλιματική κρίση αποτελεί μείζον ζήτημα όχι μόνο για την τοπική, αλλά την παγκόσμια κοινότητα.

Φυσικά αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τον τρόπο λειτουργίας αυτών, αλλά και από την ίδια τους την κατασκευή. Οι πρώτες ύλες, η τεχνολογία και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την δημιουργία και τη συντήρηση των αυτοκινητόδρομων, είναι βασικοί παράγοντες του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος. Η αναζήτηση για νέα υλικά που απαιτούν λιγότερη επεξεργασία, συντήρηση και ποσότητα για να επιφέρουν το ίδιο αποτέλεσμα, είναι τα στοιχεία που έχουν σημασία. Εδώ προστίθεται φυσικά και το κομμάτι της ανακύκλωσης. Από εκεί και πέρα, κοιτώντας το άμεσο μέλλον στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετά οδικά έργα που έχουν ως στόχο να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Πρόκειται για περιπτώσεις έργων που βρίσκονται ήδη υπό κατασκευή ή που σκοπεύουν να δημοπρατηθούν και να υλοποιηθούν στο συγκεκριμένο διάστημα.

Γενικότερος στόχος είναι μέχρι το 2030 να έχουμε πλησιάσει τα 3.000 km κλειστών αυτοκινητόδρομων, με την Ελλάδα να βρίσκεται αυτή τη στιγμή περίπου στα 2.200 km. Οι σημαντικότερες επεκτάσεις που αφορούν το συγκεκριμένο διάστημα είναι αυτές της Αττικής με την Αττική Οδό, της Κρήτης με την κατασκευή του ΒΟΑΚ, της Πελοποννήσου με τον άξονα Καλαμάτα-Πύλος-Μεθώνη και το κομμάτι Πάτρα-Πύργος, της Δυτικής Ελλάδας με την Αμβρακία Οδό και της Κεντρικής με τις επεκτάσεις του Ε65.