Γιατί εξαφανίστηκαν τα αυτοκίνητα πόλης – Ποιος ευθύνεται;

Επιχειρώντας κανείς μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της αυτοκίνησης, μπορεί εύκολα να διαπιστώσει, ότι ανέκαθεν υπήρχαν μικρά, προσιτά και οικονομικά στην κτήση αλλά και στη χρήση μοντέλα. Σε ορισμένες δεκαετίες μάλιστα, ήταν και κάτι παραπάνω από απαραίτητα, για την εξυπηρέτηση των μεταφορικών αναγκών του κοινού.

Προϊόντα… για όλους

Τη δεκαετία του 1930 στη σκιά της Μεγάλης Ύφεσης τα λιτά μοντέλα (για τα δεδομένα της εποχής) και η έλευση ουσιαστικά του «λαϊκού» αυτοκινήτου, έδωσαν την ευκαιρία σε περισσότερο κόσμο να έρθει πιο κοντά στην αυτοκίνηση.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σημειώθηκε μια νέα αυτοκινητική επανάσταση. Τα οικονομικά και μικρά αυτοκίνητα ήταν αυτό που απαιτούσαν κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι προκειμένου να ικανοποιήσουν τις μεταφορικές τους ανάγκες. Το αυτοκίνητο για αυτούς ήταν εργαλείο δουλειάς.

Η κληρονομιά από τις πολεμικές τεχνολογίες υπήρχε και έπρεπε με κάποιο τρόπο να αξιοποιηθεί. Τη δεκαετία λοιπόν του 1940 γεννήθηκαν «μικρά» για τα δεδομένα της εποχής αυτοκίνητα, που έγραψαν ιστορία όπως ο «Σκαραβαίος» της VW, το Citroen 2CV, το Renault 4CV, το FIAT 500C (η τελευταία έκδοση του Topolino), το Morris Eight Series Ε κ.α.

Στην μεταπολεμική άνθηση της οικονομίας, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και κυρίως αυτοί στις Η.Π.Α., τόνιζαν την ταχύτητα, την πολυτέλεια και την ισχύ των μοντέλων τους, χρησιμοποιώντας αεροπορκό στυλ στο σχεδιασμό και πολύ... χρώμιο.

Αντίθετα στην Ευρώπη, τα μεγέθη ήταν μικρότερα αλλά η σπορ φινέτσα και οι αγωνιστικές προτάσεις έδιναν ρέστα. Και πάλι όμως. Μέσα σε αυτήν την «έξαψη» στους δρόμους των πόλεων, σουλάτσαραν αυτοκίνητα «φούσκες».

Η κρίση του Σουέζ το 1956 και η επακόλουθη έλλειψη βενζίνης οδήγησαν πολλούς κατασκευαστές να στραφούν στη δημιουργία «μικροαυτοκινήτων». H BMW Isetta 300, το Heinkel Cabin Cruiser, το Bambolino 200 αλλά και το Scootacar είναι μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της ιδιαίτερης κάστας αυτοκινήτων. Γρήγορα βέβαια η μόδα τους ξεπεράστηκε από μικρά συμβατικά μοντέλα όπως το 500αράκι (Nuova) της Fiat και το Mini.

Η δεκαετία του 1960 ήταν ενδεχομένως η πιο συναρπαστική στην ιστορία της αυτοκίνησης. Τα πάντα ήταν πιθανά. Υπήρχαν νέοι κινητήρες, σχεδιαστικά κομψοτεχνήματα κι ένας γαλαξίας μοντέλων για κάθε γούστο και κάθε ανάγκη. Από την E-Type στην Corolla και από το Mini Cooper στην Corvette Sing Ray…

Το ξέφρενο πάρτι της δεκαετίας του 1960 διακόπηκε βίαια τη δεκαετία του 1970. Από εκεί που οι κατασκευαστές και το κοινό γλεντούσαν ακατάπαυστα, ξύπνησαν ένα πρωί από το μεθύσι τους… με βαρύ hangover. Η πετρελαϊκή κρίση έφερε για μια ακόμη φορά τα πάνω κάτω. Τα μικρά οικονομικά αυτοκίνητα ήταν απαραίτητα. Τόσο για το κοινό όσο και για τους κατασκευαστές. Ήταν θέμα επιβίωσης.

Σχεδόν όλοι όσοι ασχολήθηκαν με την κατηγορία, διατήρησαν την πετυχημένη διάταξη του Mini με τον κινητήρα εμπρός εγκάρσια τοποθετημένο και τη μετάδοση της κίνησης στους μπροστινούς τροχούς. Κάποια μοντέλα βέβαια είχαν ακόμα την κίνηση πίσω αλλά ήταν μειονότητα.

Την δεκαετία λοιπόν του 1970 γεννήθηκαν μικρά αυτοκίνητα όπως το Datsun Cherry 100A, το Fiat 127, το Ford Fiesta, τα Mazda 323 και Mitsubishi Colt, το Renault 5, το Peugeot 104, το Toyota Starlet και το VW Polo.

Έκτοτε και για τα επόμενα 30 χρόνια τα αυτοκίνητα γίνονταν συνεχώς ασφαλέστερα, πιο άνετα, καλύτερα εξοπλισμένα και με περισσότερα ηλεκτρονικά συστήματα. Η αυτοκινητοβιομηχανία όμως δεν έπαψε ποτέ να υποστηρίζει τα μικρά μοντέλα που συνέχιζαν να φέρνουν μπόλικο χρήμα στα ταμεία τους.

Τα πάνω κάτω από το 2000 και μετά

Τα δεδομένα άρχισαν να αλλάζουν από τις αρχές του 2000. Τα αυτοκίνητα τύπου crossover ήταν η νέα μόδα στο χώρο. Ο συνδυασμός ποικίλων χαρακτηριστικών από διαφορετικές κατηγορίες οχημάτων κέρδισε το κοινό, με τους κατασκευαστές να αντιλαμβάνονται αυτή την ανάγκη και να δημιουργούν συνεχώς τέτοιες προτάσεις. Ανεξαρτήτου κατηγορίας. Θα μπορούσε βέβαια να ισχυριστεί κανείς ότι οι κατασκευαστές οδήγησαν το κοινό προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά ας μην καταπιαστούμε με αυτό το θέμα, γιατί σηκώνει πολλή κουβέντα…  

Δείτε ακόμα: Η ποιότητα στα νέα αυτοκίνητα φθίνει χρόνο με το χρόνο

Από εκεί λοιπόν που οι δρόμοι της Ευρώπης ήταν γεμάτοι μικρά, πρακτικά και ευέλικτα αυτοκίνητα, που ήταν σχεδιασμένα για να κινούνται κατά βάση σε αστικό περιβάλλον με το μικρότερο δυνατό αποτύπωμα (τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε χωροταξικό επίπεδο), σιγά-σιγά τη θέση τους άρχισαν να παίρνουν «SUVοδείς» προτάσεις, μεγαλύτερες σε μέγεθος και αρκετά πιο ενεργοβόρες.

Αναπόφευκτα όμως μεγάλωσαν και τα αυτοκίνητα πόλης. Η ανάγκη για καλύτερο εξοπλισμό, μεγαλύτερους χώρους και υψηλότερα επίπεδα ασφαλείας (παθητικής και ενεργητικής) οδηγούσε τους κατασκευαστές να αυξάνουν συνεχώς τις διαστάσεις τους. 

Για να έχετε μια καλύτερη εικόνα, όσα μίνι υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα είναι τουλάχιστον 20% μεγαλύτερα, 20% φαρδύτερα και σχεδόν 100% βαρύτερα από τους μακρινούς συγγενείς τους, ενώ τα supermini θυμίζουν την σήμερον ημέρα, μικρομεσαία μοντέλα του 2000-2010, σε ότι αφορά τις διαστάσεις και τον όγκο τους.  

Που βρισκόμαστε σήμερα και τι μας επιφυλάσσει το μέλλον

Σύμφωνα με έρευνες των κατασκευαστών, ο σύγχρονος οδηγός κινείται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% σε αστικό περιβάλλον. Χρησιμοποιεί δηλαδή το αυτοκίνητο του καθημερινά για διαδρομές που δεν υπερβαίνουν τα 60 km. Επιπλέον, τα μεγάλα αστικά κέντρα, έχουν συγκεντρώσει το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων οι οποίοι πρέπει με κάποιο τρόπο να μετακινηθούν. Επί καθημερινής βάσεως, όλο το 24ωρο…    

Παρά ταύτα, τα αυτοκίνητα μεγαλώνουν δίχως οι υποδομές γύρω τους (δρόμοι, θέσεις στάθμευσης κ.α.) να ακολουθούν αυτήν την αυξητική τάση. Υπό αυτές τις συνθήκες θα περίμενε κανείς ότι οι κατασκευαστές θα είχαν ως πρωταρχικό τους στόχο την ανάπτυξη και δημιουργία μικρών αμαξωμάτων. 

Έλα όμως που συμβαίνει το αντίθετο. Ρίχνοντας κανείς μια ματιά στις «συνθέσεις» των εταιρειών, διαπιστώνει ότι από τη γκάμα τους έχουν σχεδόν εκλείψει τα αυτοκίνητα της Μίνι κατηγορίας (Α) και σιγά σιγά οδεύουμε και προς τον αφανισμό της αμέσως επόμενης κλάσης, αυτής των Supermini (Β).

Λίγο καιρό πριν υπήρχαν τα Chevrolet Matiz, Peugeot 108 και Citroen C1, τα Opel Karl και Adam, το Ford Ka, το Νissan Pixo, το Suzuki Alto, το Subaru Justy, το SEAT Mii, το Toyota iQ και πολλά ακόμη. Μέχρι και το premium Audi Α1, της πρώτης γενιάς, που φλέρταρε σε διαστάσεις ανάμεσα στα μίνι και σουπερμινι αμαξώματα υπήρχε ως επιλογή για το πιο ευκατάστατο κοινό.

Πλέον, οι διαθέσιμες προτάσεις έχουν περιοριστεί στις εξής… επτά: Dacia Spring, Fiat 500 & Panda, Hyundai i10, Kia Picanto, Suzuki Ignis και Toyota Aygo X. Και όπως όλα δείχνουν σε λιγότερο από μια 4ετία από σήμερα, ενδεχομένως και να μην υπάρχει ούτε ένας εκπρόσωπος στη Μίνι κατηγορία!

Βλέποντας αυτήν την τάση, εύλογα αναρωτιέται κανείς γιατί οι κατασκευαστές βάλθηκαν να εξαφανίσουν από το χάρτη τα «μικρά» και προσιτά θα προσθέσω επίσης αυτοκίνητα πόλης.

Το υψηλό κόστος παραγωγής, η κρίση των ημιαγωγών, η πανδημία αλλά κυρίως τα αυστηρά πρότυπα ρύπων (Euro 7) οδήγησαν τις αυτοκινητοβιομηχανίες στην απόφαση ότι τους συμφέρει περισσότερο να κατασκευάζουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα μεγάλων κατά βάση διαστάσεων απ’ ότι μικρά αυτοκίνητα με θερμικούς κινητήρες.

Δείτε ακόμα: Φθηναίνουν τα ηλεκτρικά, ακριβαίνουν τα βενζίνης

Δημοσίως μάλιστα, ουκ ολίγα μεγαλοστελέχη της αυτοκινητοβιομηχανίας έχουν δηλώσει ορθά κοφτά, ότι ακόμα και να «έβγαζαν» ένα αυτοκίνητο πόλης με θερμικό σύστημα κίνησης τα επόμενα χρόνια, θα ήταν ασύμφορο όχι μόνο για τους ίδιους αλλά και για τους αγοραστές, εξαιτίας της υψηλής τιμής κτήσης που θα είχε, η οποία θα φλέρταρε ή και θα ξεπερνούσε τις αντίστοιχες προτάσεις των ηλεκτρικών!

Θα εξαφανιστούν τα αυτοκίνητα πόλης;

Πρόθεση των κατασκευαστών είναι τα αυτοκίνητα πόλης να μεταβούν… προς την ηλεκτροκίνηση. Βέβαια ακόμα και αυτή η μετάβαση δεν είναι μια απλή υπόθεση. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση της επενδυτικής τράπεζας Bernstein, έως και το 60% του συνολικού κόστους κατασκευής ενός μικρού πλήρως ηλεκτρικού αυτοκινήτου προέρχεται από την μπαταρία, σε σύγκριση με το 40% για ένα μεγαλύτερου μεγέθους EV! 

Παρόλα αυτά οι κατασκευαστές θα παίξουν το χαρτί των μικρών ηλεκτρικών οχημάτων αλλά σε χωμάτινο περιτύλιγμα. Ως SUV ή Crossover και με μήκος άνω των 4 m που πρακτικά σημαίνει ότι θα ναι Supermini και όχι αυτοκίνητα της κατηγορίας Α (Μίνι αμαξώματα).

Είναι επίσης αυτονόητο ότι τα μικρά αυτοκίνητα στο μέλλον δε θα είναι «φθηνά». Δεν είναι ήδη φθηνά και δύσκολα θα αλλάξει αυτό στο άμεσο μέλλον. Μην περιμένετε δηλαδή «σοβαρές» προτάσεις κάτω από τα 20.000 ευρώ.

Θυμίζω, πριν από 10-15 χρόνια υπήρχαν επιλογές στα 8.000, 9.000 και 10.000 ευρώ! Μίνι αμαξώματα, με βασικό μεν εξοπλισμό αλλά και σε θέση δε, να ικανοποιήσουν με ευκολία τις μεταφορικές ανάγκες του οδηγού τους εντός πόλεων και κυρίως να μην «εκτρέψουν» έναν οικογενειακό προϋπολογισμό!   

Το μέλλον της κατηγορίας Α, των Μίνι δηλαδή αμαξωμάτων, ανήκει στα οχήματα μικροκινητικότητας. Με πιο απλά λόγια, τα μίνι αμαξώματα της νέας εποχής θα είναι όπως το Citroen Ami, το Microlino, το XEV YoYo και παρόμοιων άλλων προτάσεων που θα ακολουθήσουν σύντομα.  

Αυτού του είδους τα «μικροαυτοκίνητα» θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα στον αστικό ιστό, να παρκάρουν παντού και να διαμοιράζονται με ποικίλους χρήστες. Προτάσεις, κατασκευαστικά «low budget», που αφήνουν όμως κέρδος από τη χρήση (car sharing) στους καταναλωτές και από την παραγωγή στους κατασκευαστές...